Odszkodowanie za śmierć

Na wstępie zaznaczmy, że określenie „odszkodowanie za śmierć” jest terminem potocznym, tak naprawdę chodzi tutaj o termin prawny „zadośćuczynienie za śmierć”. Pamiętajmy, że w niniejszym tekście oba te  pojęcia będą używane zamiennie.

W tym wpisie, postaram się pokrótce odpowiedzieć na najczęstsze pytania naszych klientów dotyczące śmierci dotyczących takich kwestii jak: wysokość zadośćuczynienia po zmarłym, odprawa pośmiertna, śmieć najbliższej osoby, renta za śmierć, odszkodowanie za śmiertelny wypadek.

Co to jest zadośćuczynienie za śmierć?

Zadośćuczynienie rekompensuje straty niematerialne: ból i cierpienie. Jest to rodzaj odszkodowania za śmiertelny wypadek. Śmierć osoby najbliższej, jest zawsze tragiczna, oddziałuje na sposób i jakość życia osoby pozostałej przy życiu, dlatego ustawodawca postanowił w niektórych przypadkach ułatwić „dojście do siebie” takiej osoby, poprzez wypłacenie jej odpowiedniej sumy pieniędzy.

Przytoczę w tym miejscu fragment wyroku Sądu Najwyższego z dnia 3 grudnia 2010 (sygn. akt. I PK 88/10): „Sam ból, poczucie osamotnienia, krzywdy i zawiedzionych nadziei po śmierci osoby bliskiej nie stanowią podstawy do żądania odszkodowania na podstawie art. 446 § 3 k.c., ale jeśli te negatywne emocje wywołały osłabienie aktywności życiowej i motywacji do przezwyciężania trudności dnia codziennego, to – nawet bez szczegółowego dociekania konkretnych zdarzeń lub stopnia ich prawdopodobieństwa – można na zasadzie domniemań faktycznych (art. 231 k.p.c.) przyjąć, że pogorszyły one dotychczasową sytuację życiową osoby z najbliższego kręgu rodziny zmarłego. Użyty w art. 446 § 3 k.c. zwrot „znaczne pogorszenie sytuacji życiowej” należy więc odczytywać nie tylko w materialnym aspekcie zmienionej sytuacji bliskiego członka rodziny zmarłego, ale w szerszym kontekście, uwzględniającym przesłanki pozaekonomiczne określające tę sytuację (np. utratę oczekiwania przez osobę poszkodowaną na pomoc i wsparcie członka rodziny, których mogła ona zasadnie spodziewać się w chwilach wymagających takich zachowań, zwłaszcza w razie choroby)” (pogrubienia moje).

Komu przysługuje zadośćuczynienie za śmierć osoby najbliższej?

Zadośćuczynienie za śmierć przysługuje osobom najbliższym poszkodowanemu, w tym: osobom bez formalnego związku (konkubentom, o czym ludzie bardzo rzadko wiedzą), macosze, ojczymowi, dalszej rodzinie (dziadkowie, wujkowie, kuzyni itd.) jeśli zmarły był im szczególnie bliski.

Ogólnie, w naszym społeczeństwie utarł się pogląd, że odszkodowanie za śmierć, przysługuje tylko małżonkom. Najgorsze jednak jest to, że zakłady ubezpieczeń, często perfidnie wykorzystują tę niewiedzę, by nie wypłacać należnych świadczeń. W jednej z prowadzonych przez nas spraw, nasz klient stracił w wypadku samochodowym swoją siostrę. Wystąpił do odpowiedniego ubezpieczyciela o wypłatę zadośćuczynienia za jej śmierć. Ubezpieczyciel odmówił wypłaty świadczenia, gdyż stwierdził, że siostra nie jest osobą wystarczająco bliską, by odszkodowanie się należało. W sądzie wygraliśmy dla naszego klienta 97 tysięcy złotych. Ile jest podobnych przypadków, gdy ludzie nie idą do sądu, bo nie wiedzą o swoich prawach? Jestem pewien, że setki.

Pamiętajmy jednak, że zadośćuczynienie za śmiertelny wypadek, czy śmierć podczas operacji przysługuje osobie najbliższej. O ile w przypadku małżonków sąd zazwyczaj nie bada tej bliskości, to już w przypadku innych osób, takich jak rodzeństwo czy nieformalni partnerzy, musimy udowodnić tą szczególną bliskość. Tylko śmierć najbliższej osoby uzasadnia wypłatę zadośćuczynienia.

Wysokość odszkodowania po zmarłym

Wysokość zadośćuczynienia po śmierci osoby najbliższej jest różna. Wiele zależy tutaj od czynników takich jak: moc więzi łączącej dane osoby, kondycja psychiczna (swego rodzaju „siła”) osoby pozostałej przy życiu, osłabienie aktywności życiowej i woli życia u osoby żyjącej. Wszystkie te czynniki są niemierzalne i wiele zależy od oceny sądu. Zadośćuczynienie za śmierć może mieć wysokość kilku, kilkunastu a nawet kilkuset tysięcy złotych. Ostatnimi czasy wydawało się, że wysokość zadośćuczynień za śmierć zwiększy się, wpływ na to miała mieć wysokość rekompensat dla członków rodzin ofiar katastrofy smoleńskiej. Osoby te otrzymały od Skarbu Państwa po 270 tysięcy złotych. Nie ma żadnych przeciwwskazań, by domagać się takiej samej kwoty w przypadku śmierci osoby najbliższej w wypadku samochodowym, czy na stole operacyjnym. Jednak sądy uważają że jest inaczej i dalej orzekają po swojemu. W tym momencie w Krakowie można liczyć średnio na kwotę od około 60 do 100 tysięcy złotych za śmierć osoby najbliższej.

Śmierć w pracy

Oddzielną kategorią odszkodowania za śmierć jest odprawa pośmiertna która przysługuje według Kodeksu Pracy małżonkowi zmarłego pracownika oraz innym członkom rodziny, którzy mają prawo do otrzymywania renty rodzinnej. Chodzi o to, by zmarły pozostawał w momencie śmierci w stosunku pracy, a odprawa się należy. Wysokość odprawy pośmiertnej jest relatywnie niewielka, wynosi jedno-, trzy- lub sześciokrotność miesięcznego wynagrodzenia w zależności od stażu pracy pracownika (kolejno: do 10 lat, do 15 lat i powyżej 15 lat).

Pamiętajmy jednak, że z inną sytuacją będziemy mieli do czynienia, jeśli do śmierci doszło w trakcie wykonywania pracy. Wtedy, jeśli doszło do niej wskutek nieszczęśliwego wypadku, z winy pracodawcy (nieodpowiednie zabezpieczenia itd.) możemy się domagać zadośćuczynienia za śmierć osoby najbliższej, a kwoty tutaj wypłacane będą już znacząco wyższe.

Renta za śmierć

Mówiąc o rencie za śmierć, możemy mieć na myśli albo rentę przyznawaną według art. 446 par. 2 kodeksu cywilnego, albo rentę rodzinną.

Art. 446 par 2. kc mówi że: „Osoba, względem której ciążył na zmarłym ustawowy obowiązek alimentacyjny, może żądać od zobowiązanego do naprawienia szkody renty obliczonej stosownie do potrzeb poszkodowanego oraz do możliwości zarobkowych i majątkowych zmarłego przez czas prawdopodobnego trwania obowiązku alimentacyjnego. Takiej samej renty mogą żądać inne osoby bliskie, którym zmarły dobrowolnie i stale dostarczał środków utrzymania, jeżeli z okoliczności wynika, że wymagają tego zasady współżycia społecznego.”

W uproszczeniu oznacza to, że dziecko lub żona (a w niektórych przypadkach nawet rodzic!) mogą domagać się od ubezpieczyciela przyznania odpowiedniej renty. Co więcej, świadczenia tego może domagać się także inna osoba bliska będąca na utrzymaniu tragicznie zmarłego.

Renta rodzinna jest przyznawana i wypłacana przez ZUS. Jak pisze ZUS na swojej stronie internetowej: „Renta rodzinna przysługuje uprawnionym członkom rodziny osoby, która w chwili śmierci miała ustalone prawo do emerytury, w tym emerytury pomostowej  lub renty z tytułu niezdolności do pracy albo spełniała warunki wymagane do uzyskania jednego z tych świadczeń. Przy ocenie prawa do renty przyjmuje się, że osoba zmarła była całkowicie niezdolna do pracy.

Renta rodzinna przysługuje także uprawnionym członkom rodziny osoby, która w chwili śmierci pobierała zasiłek przedemerytalny, świadczenie przedemerytalne lub nauczycielskie świadczenie kompensacyjne. W takim przypadku przyjmuje się, że osoba zmarła spełniała warunki do uzyskania renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy.”

W uproszczeniu, oznacza to, że renta rodzinna zawsze gdy zmarły pozostawał w stosunku pracy, nawet jeśli jeszcze nie miał prawa do emerytury. Przyjmuje się wtedy fikcję, że osoba ta była całkowicie niezdolna do pracy (czyli uprawniona do renty z tego tytułu). Renta rodzinna wynosi mniej więcej wysokość świadczenia które przysługiwałoby zmarłemu i jest dzielona między wszystkie osoby uprawnione.

Zasiłek pogrzebowy

Jeszcze krótko wspomnijmy o zasiłku pogrzebowym. W uproszczeniu: przysługuje on w przypadku śmierci osoby ubezpieczonej. Wynosi 4000 zł. Wypłacany jest na pokrycie kosztów pogrzebu.

Zakończenie

Mam nadzieję, że niniejsze krótkie podsumowanie świadczeń wypłacanych w przypadku śmierci będzie stanowiło choć niewielką pomoc dla osób które są zmuszone poszukiwać tego typu smutnych informacji.

Nie masz pewności jak, lub po prostu brak Ci siły, by walczyć o zadośćuczynienie po śmierci bliskiej osoby? Skorzystaj z naszej pomocy. Sprawdź nasze WYNIKI, wypełnij formularz i dołącz do ponad 250 osób którym pomogliśmy!

Zobacz także:
Odszkodowanie za pobicie w Polsce i zagranicą
Odszkodowanie za szkody osobowe